Το Femtosecond – ένα νέο laser που κόβει, στις οφθαλμολογικές επεμβάσεις της μυωπίας, του καταρράκτη και του κερατοειδούς.
Ο τρόπος της διόρθωσης της μυωπίας (και του αστιγματισμού και της υπερμετρωπίας) είναι μέσω της σμίλευσης με το laser του κερατοειδούς, ενός φυσικού διάφανου φακού στο πρόσθιο τοίχωμα του βολβού του ματιού. Στον φακό αυτό είναι ακριβώς πάνω που τοποθετούνται και οι φακοί επαφής. Στο PRK και το LASEK (το epiLASIK έχει γίνει λιγότερο δημοφιλές), το laser πέφτει στην επιφάνεια του κερατοειδούς, έχοντας προσωρινά αφαιρέσει την επιδερμίδα μόνο του κερατοειδούς, χωρίς καμία τομή.
Το LASIK προϋποθέτει μια τομή ακριβείας που σχηματίζει έναν φλοιό στον κερατοειδή πριν αρχίσει να σμιλεύει το λέηζερ της μυωπίας. Η συσκευή που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία του κρημνού αυτού στο LASIK (του “flap”) λέγεται κερατόμος, χρησιμοποιεί μοτέρ και λεπίδα, είναι υψηλής ακριβείας και έχει πολλές δικλείδες ασφαλείας. Στα χέρια ενός έμπειρου χειρουργού, οι επιπλοκές από τη χρήση της είναι εξαιρετικά σπάνιες.
Τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί το femtosecond laser για τη δημιουργία της τομής αυτής. Εδώ και πολλά χρόνια σχεδόν χρησιμοποιούμε αυτήν την τεχνολογία στο κέντρο μας στη Μεγάλη Βρετανία, η οποία σύντομα έγινε διαθέσμη και στον ελληνικό χώρο. Τα αποτελέσματα είναι θετικά. Σε σχέση με το συμβατικό flap, αυτό που σχηματίζεται με το femtosecond laser έχει τις εξής διαφορές:
- Είναι ελεγχόμενου εύρους και περισσότερο ελεγχόμενου βάθους. Αυτό μπορεί να έχει εφαρμογή σε λεπτότερους κερατοειδείς, αλλά και γενικότερα η διαθλαστική χειρουργική έχει στραφεί στην προσπάθεια το πάχος του flap να είναι το ελάχιστο δυνατό. Ειδικά με το λεπτό flap των 100 μικρομέτρων στα χέρια μας, η πιθανή απόκλιση είναι πολύ μικρή
- Το laser ακολουθεί τα επίπεδα των ινών κολλαγόνου του κερατοειδούς. Φαίνεται να προκαλεί μία περισσότερο ομαλή επιφάνεια στην διάθλαση του φωτός. Εννιά στις δέκα επεμβάσεις που κάνουμε είναι εξατομικευμένες (wavefront-guided), όπου έχει μεγαλύτερη σημασία το flap να μη δημιουργεί από μόνο του καινούργιες μικρο-ανωμαλίες στον κερατοειδή. Έχουμε παρατηρήσει ακόμα ελαφρώς ταχύτερη αποκατάσταση της όρασης σε σχέση με το συμβατικό flap
- Προκαλεί πιο έντονη αίσθηση καύσου και φωτοφοβία, καθώς και υψηλότερα ποσοστά φλεγμονής σε σχέση με το συμβατικό LASIK. Μπορεί να προκαλέσει παροδική ευαισθησία στο φως τις πρώτες εβδομάδες μετά την επέμβαση, αναστρέψιμη με χρήση κολλυρίου
- To flap είναι πιο «στέρεα» συνδεδεμένο με τον υπόλοιπο κερατοειδή
Σε γενικές γραμμές, έχει στοιχεία το femtosecond laser τόσο από απόψεως ασφαλείας όσο και ποιότητας, τα οποία ειδικά σε ασθενείς με ορισμένα χαρακτηριστικά στον κερατοειδή τους (λεπτός, με ακραία καμπυλότητα – πολύ κυρτός ή πολύ επίπεδος) μπορεί να δικαιολογούν το αυξημένο κόστος.
Ο καινούργιος αυτός τρόπος για να γίνονται τομές στον κερατοειδή έχει ακόμη πιο ενδιαφέρουσες προοπτικές στην κλασική χειρουργική κερατοειδούς, δηλαδή στις μεταμοσχεύσεις, όπου μπορεί να υποκαταστήσει το χέρι του χειρουργού με τα μαχαιρίδια. Τόσο στις μεταμοσχεύσεις ολικού όσο και ακόμα περισσότερο στις μερικού πάχους, οι τομές που γίνονται με το femtosecond laser είναι πιο ομαλές και ακριβείς. Βέβαια στη χώρα μας προβλήματα μικροπολιτικής φύσεως τα τελευταία χρόνια δυσχεραίνουν την πρόσβαση των ασθενών στα (χαμηλού κόστους) μοσχεύματα αυτά καθ’εαυτά και στην ίδια την επέμβαση, αντίθετα με όλες τις ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου. Συνεπώς το είδος του νυστεριού που χρησιμοποιείται στις τομές έχει συγκριτικά μικρότερη σημασία μπροστά στον αποκλεισμό και στην ταλαιπωρία των χιλιάδων Ελλήνων ασθενών που χρειάζονται μεταμόσχευση.
Τέλος, πολύς λόγος γίνεται τελευταία στα συνέδρια, όπως στο μεγαλύτερο διεθνές οφθαλμολογικό συνέδριο, αυτό της Αμερικανικής Ακαδημίας Οφθαλμολογίας στο Σικάγο πριν 2 εβδομάδες, για τη χρήση των femtosecond laser στο χειρουργείο του καταρράκτη. Χρησιμοποιούνται για να κάνουν τις τομές στον κερατοειδή, το περιφάκιο και στον ίδιο τον φακό που θα αφαιρεθεί και απλοποιούν αρκετά τα υπόλοιπα βήματα της επέμβασης της αφαίρεσης του καταρράκτη. Βέβαια δεν κάνουν κάτι που δεν κάνει και το ίδιο το χέρι του χειρουργού με απλούστερα εργαλεία, με το ίδιο αποτέλεσμα, κι ας μην είναι της ίδιας ακριβείας, και με ένα πολύ μικρότερο κόστος. Επίσης ο ασθενής πρέπει να κάνει ένα τμήμα της επέμβασης σε μία αίθουσα και το επόμενο σε άλλην, με ό,τι συνεπάγεται αυτό ως προς την αποστείρωση. Όταν πάντως το κόστος πέσει, τουλάχιστον 10 φορές θα έλεγα, το femtosecond θα είναι μια πολύ συναρπαστική προσθήκη στη φαρέτρα του χειρουργείου του καταρράκτη.
Όσο κι αν η τεχνολογία αυτή θα ελαττώσει τη συχνότητα επιπλοκών κυρίως από χειρουργούς στο ξεκίνημά τους, δεν
πρέπει να ξεχνάμε ότι δεν είναι παρά ένα ακόμα εργαλείο, ένα ακόμα διαφορετικό νυστέρι. Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι πάντα η επιλογή του χειρουργού, διότι όλες αυτές οι επεμβάσεις δεν είναι τόσο αυτοματοποιημένες όσο νομίζουμε.
